Yazar: Karapapak Türkleri
2025-03-25
Karapapaklarda Dini Hayatı ve Sosyal Yapı Karapapaklar bütün Türkler gibi ilk başta Gök Tanrı inancına mensuptular. M.S. III.yüzyılda Karapapakların komşuları olan Arşaklar arasında Hıristiyanlık yayılmaya başlayınca Karapapaklardan Hıristiyanlığı seçenler oldu. Bunlar Hıristiyan inancının yanında Gök Tanrı inancının motiflerini de beraberlerinde yaşattılar. Hıristiyanlığın insana kendini dünyadan soyutlamasını öğütleyen inancı Türklerin savaşçı kişiliklerine uymuyordu. Kuran’da ise imansızlar birer kafir olarak görülüyor ve onlarla cihat edin emri bulunuyordu. Bu da tarih sahnesinde hep yayılmacı bir politika izleyen Türklerin karakteriyle örtüşüyordu. İslamiyet’in Türkler arasında hızla benimsenmesinin en önemli sebeplerinden biri bu yayılmacı anlayıştır. XV. yüzyılda bölgeye İranlılar hakim olmaya başladılar. Osmanlıya karşı bir güç oluşturabilmek amacıyla Karapapaklar arasında Şii Mezhebi’ni yaymaya çalıştılar. Karapapakların bir kısmı Şii mezhebini seçerken büyük çoğunluğu Sünni olarak kaldı. Karapapaklar gözü pek, cesur, savaşçı, Kafkasların sert koşullarına dayanabilen bir millettir. İçlerinden Mehrali Bey gibi bir kahraman çıkarmış, Şeyh Şamil’le silah ve dava arkadaşlığı yapmışlardır. Erkeleri kadar kadınları da yiğittirler. O kadar ki; tarih, bazı savaşlara Karapapakların eşleriyle katıldığını kaydeder.Karapapaklarda soysal yapıda boy ilişkileri geçerliydi. Aileler uruğları, uruğlarda boyları meydana getirirdi. Bu yapı arasındaki ilişki çok kuvvetliydi. Herhangi bir olay karşısında boy içerisinde birliğin sağlanmasında güçlük çekilmezdi. Mücadele edilecekse toplu halde mücadeleye girişilirdi. Karapapak Türkleri boylardan meydana geldiği halde hiçbir zaman feodal bir yapı egemen olmamıştır. Boylar kararlarını aile veya uruğ temsilcileriyle alırlardı.Karapapaklar geleneklerine son derece bağlıırlar. Bir olay karşısında geleneklerine göre nasıl davranmalarını gerektiğini bilir öyle davranırlardı. Dürüst ve mert insanlardır. Sosyal ilişkileri güçlü bir toplumdur. Onların karakterini yansıtan “Düz ol, Allah düziylendir.”(Sen dürüst ol, Allah dürüstün yanındadır.) sözü çok yaygındır. Karapapak bayatıları(ağıtlar) onların ruh hallerini anlatmaya yeterlidir. Bir Karapapak’ın en değerli eşyası silahıdır. Giysileri ve silahı görene heybet verecek kadar süslü ve alımlıdır. Konukseverlilikleri ile de ünlüdürler. Evin her zaman en güzel odası misafir için ayrılmıştır. Misafirlerine ayrı bir değer verirler. Misafirler, Karapapaklar için bir övünç kaynağıdır. Bu yüzden bir Karapapak evine veya ailesine çok misafir gelmesi o hane için büyük bir onur ve şeref kaynağıdır.