Yazar: Karapapak Türkleri
2025-03-25
Karapapak Türkleri’nin Menşei Karapapak adı, siyah astragan kalpak giydikleri için Kafkasya’daki komşu halklar tarafından verilmiştir. Karapapakların diğer bir adı olan “Terekeme” ise Arapça’daki, Türkmen sözcüğünün karşılığı olan Terâkime sözcüğünden kaynaklanmaktadır. “Terekeme” terimi “yurtlarını terk edenler” anlamında kullanılmaktadır. Çoğu zaman Terekeme olarak da adlandırılan Karapapaklar, ayrı bir etnik grup olarak tanımlanmış olsa bile sıklıkla Azerbaycan Türklerinin bir alt etnik grubu olarak tanımlanmaktadır. Fahrettin KIRZIOĞLU ve Zeki Velidi TOGAN gibi bazı tarihçilerin teorilerine göre ise Karapapakların soyu Kumuklara dayanmaktadır. Atilla’nın ölümünden sonra (453) Bizans saldırıları sonucu Hunlar tarih sahnesinden çekildi. Bu yıllarda kuzeyden Kafkasları aşarak Kür Irmağı boylarına Oğuz Türklerinden olan iki yeni boy geldi. “Borçalı” ve “Kazaklı” olarak anılan bu boylar, bugün Terekeme olarak bilinen Türklerin atalarıdır. Karapapaklar konusunda önemli araştırmalar yapan KIRZIOĞLU, şu tespitleri yapar: ‛‛Yukarı Kür boylarındaki Karapapak adlı çoğu Sünni-Hanefi, azı Mürüt (Mürid, yarı Şaman Müslüman) ve Şii mezhebinde olan Türkler, başlıca: Borçalı ve Ka an bu çok yiğit atlı göçebe ‘ulus’un, II. yüzyıl sonlarında Kafkasların kuzeyinden Borçalı-Kazak çayları bölgesine gelip yerleşmeleri ve adlarını bu sulara vermeleri, 1064’te Selçuklu Alp Arslan’ın huzurunda toptan İslam dinine girmeleri; yaylakçı-kışlakçı yaşayışları, Türkistan’daki Karakalpak-Kazak ağzı ile konuşmaları ve pek zengin halkiyatı son derece mühimdir.’’